Transportverpakkingen en de PPWR: koers naar een circulaire toekomst
Je kan er tegenwoordig niet omheen. Als je met verpakkingen te maken hebt, wordt ‘de PPWR’ lustig in het rond geslingerd. In de discussies gaat het vaak snel (en niet onterecht) over technische aspecten, definities, tijdlijnen voor implementatie en alle daar bijhorende twijfels, bedenkingen en uitdagingen. In dit artikel kijken we even terug naar het grotere plaatje, en wat nu weer de eigenlijke bestaansreden van de PPWR is.
De nieuwe Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR), sinds 11 februari 2025 in voege getreden, heeft de vorm aangenomen van een stevig pakket Europese wetgeving die de volledige levenscyclus van verpakkingen aan banden legt. Hoewel het als technisch document naar voren geschoven is, belichaamt het in essentie de ambitieuze visie van de Europese Unie op duurzaamheid, economische zelfstandigheid, en een betere wereld voor onze volgende generaties.
Met deze wetgeving wil de EU komaf maken met de almaar groeiende berg verpakkingsafval, maar ook de manier waarop we omgaan met verpakkingen radicaal hervormen. Het probleem ligt aan ons hoog verbruik van hoogwaardige primaire grondstoffen: momenteel gaat 40% van alle kunststoffen en 50% van het papier in Europa enkel en alleen naar verpakkingen. Dit zijn grondstoffen die niet meer beschikbaar zijn voor toepassingen met een grotere socio-economische impact. Op hun beurt zijn deze verpakkingen verder verantwoordelijk voor meer dan een derde van het stedelijk afval (36%).(1)
Die stijgende afvalstroom – gecombineerd met laag hergebruik en beperkte recyclage – vormt een grote belemmering voor de totstandkoming van een robuuste, toekomstgerichte circulaire economie. Om deze problematiek het hoofd te bieden, heeft de EU begrepen dat naar de volledige levenscyclus dient gekeken te worden, van ontwerp tot afvalbeheer, en dat enkel op die manier de negatieve impact op onze samenleving voldoende kan voorkomen worden. Dit is de essentie van de PPWR regelgeving en de reden waarom de EU hier zoveel belang aan hecht. Met deze maatregelen wil de EU verder inzetten op
de kentering naar een robuuste, circulaire economie: weg van het “take-make-waste” model en op naar een systeem van bedachtzaam omgaan met onze eindige grondstoffen.
"Momenteel gaat 40% van alle kunststoffen en 50% van het papier in Europa enkel en alleen naar verpakkingen."
In lijn met Europa’s circulaire transitie en ontkoppeling van groei en grondstofverbruik
De PPWR staat niet op zichzelf, maar kadert binnen de bredere Europese Green Deal en de transitie naar een circulaire economie. De Europese Commissie begrijpt de nood om economische groei los te koppelen van grondstofverbruik, omdat enkel op die manier de welvaart van de Europeanen op lange termijn behouden kan blijven. Het benadrukt dat een omschakeling naar een circulaire economie essentieel is. Meer nog, het ziet dit als het enige houdbare economische model op lange termijn. We hebben immers maar één planeet, terwijl we in 2050 grondstoffen zouden verbruiken alsof we drie planeten hadden.(2) Dit gaat dus veel verder dan verpakkingen alleen.
De omslag naar circulaire modellen – waarin producten en materialen zo lang mogelijk in omloop blijven en afval tot een minimum wordt beperkt – reduceert hierbij aanzienlijk de druk op natuurlijke grondstoffen en is nodig om klimaat- en samenlevingsdoelstellingen te halen. In dit opzicht levert de PPWR een concrete en daadkrachtige bijdrage: “Deze verordening draagt bij tot de transitie naar een circulaire economie en tot de verwezenlijking van de doelstelling om uiterlijk in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken”.(1) De nieuwe verpakkingsregels maken integraal deel uit van Europa’s streven naar klimaatneutraliteit en het behoud van welvaart voor de komende generaties.
De PPWR zelf bouwt eigenlijk voort op het Circular Economy Action Plan (CEAP) uit 2020. (3) Daarin werd namelijk al toegezegd om alle verpakkingen tegen 2030 herbruikbaar of recycleerbaar te maken. Dat engagement zien we nu gedeeltelijk vertaald in regelgeving. De PPWR voert daarnaast ook andere strategieën uit het actieplan uit: het voorkomen van overbodige verpakkingen (PPWR artikel 10), het stimuleren van design for reuse & recyclability (PPWR artikels 6 en 11), het vereenvoudigen van materiaalsoorten (PPWR artikel 6) en het invoeren van verplichte gerecycleerde inhoud in verpakkingen (PPWR artikel 7). Op deze manier vormt deze regelgeving een belangrijke schakel in het bredere programma om onze Europese economie op lange termijn competitief en houdbaar te maken. Daarnaast wordt in 2026 de EU Circular Economy Act verwacht, welke het engagement in en de transitie naar een circulaire economie binnen de Europese economische zone verder verankert. Het zijn een reeks initiatieven op verschillende niveaus en toegespitst op verschillende knelpunten, maar allemaal met hetzelfde einddoel: een economie waarin groei mogelijk is zónder exponentiële afval- en grondstofvoetafdruk.
PPWR zet een duidelijke koers voor de toekomst
De PPWR is dus zeker geen losstaand initiatief, maar eerder een mijlpaal in de langetermijnstrategie van Europa. Om dit in praktijk te kunnen realiseren, dient men in eerste instantie te zorgen voor een gelijk speelveld tussen de lidstaten van de Unie. Een belangrijk aspect van de PPWR zit hem dan ook in de harmonisatie van de regels binnen lidstaten en de versteviging van de interne markt voor secundaire grondstoffen, hergebruik en recyclage.(4) Deze Unie-brede aanpak legt de richting vast en geeft een duidelijke boodschap: er komt niet opnieuw een tijd van vrijblijvende of versnipperde aanpak van verpakkingen. Dit is de nieuwe norm waaraan alle producenten en supply chains zullen moeten voldoen, met steeds ambitieuzere tussenstappen richting 2040.
De effectiviteit en de ambitie van de PPWR worden algemeen erkend. Europarlementariërs en milieuorganisaties bekijken het vastleggen van de regelgeving als een historische stap vooruit. “Today marks a significant achievement as the European Parliament approves the packaging waste regulation, advancing our goals for more circular packaging. Europe’s leadership provides a vital benchmark and inspiration for global sustainable practices.” aldus Clarissa Morawski van Reloop, een internationale circulaire-economie organisatie.(5)
In ieder geval is het een bevestiging van het een pad waarbij vermindering van verpakkingsafval, hergebruik en recyclage de standaard worden. Dat is geen eenmalig project, maar een transitie die de komende decennia alleen maar verder zal gaan. Denk aan de concrete doelstellingen: uiterlijk 2030 moeten alle verpakkingen recycleerbaar zijn en moeten landen hun verpakkingsafval met 5% verminderd hebben ; tegen 2040 gelden nog striktere reductiedoelen, hogere recyclagequota en uitgebreide hergebruikverplichtingen. De PPWR verankert dus een continu proces van verbetering richting een
circulaire verpakkingsketen.
De opportuniteit in proactief handelen
Hoewel sommige verplichtingen pas over enkele jaren volledig ingaan, is het belangrijk dat alle spelers in de toeleveringsketen nu al stappen zetten. Elke schakel – van producent en verpakker tot distributeur en logistieke dienstverlener – heeft er baat bij proactief te schakelen richting duurzamere verpakking. Ten eerste komen de deadlines snel dichterbij: 2030 (het jaar waarin de eerste hergebruik- en recyclagedoelstellingen gelden) is in bedrijfsplanning slechts één investeringscyclus ver. Innovaties vergen tijd om op te schalen; wie vandaag begint, voorkomt morgen paniek.
De PPWR zal via Extended Producer Responsibility (EPR) de verantwoordelijkheid en kosten voor verpakkingsafval sterker bij de producenten leggen. Bedrijven die nu hun verpakkingen lichter, herbruikbaar en beter recycleerbaar maken, vermijden op die manier toekomstige heffingen en boetes en kunnen mogelijk genieten van lagere EPR-bijdrages. Het is economisch gezien dus verstandig vooruit te lopen op de wetgeving.
Vroege actie brengt in dit geval ook kansen en voordelen met zich mee. Door materialen te verminderen of te hergebruiken, besparen bedrijven op grondstofkosten en afvalverwerking. Ook groeit de vraag van klanten en partners naar duurzame oplossingen – van grote merken die hun ecologische voetafdruk willen verlagen tot logistieke spelers die zero-waste doelen nastreven. Een onderneming die nu inzet op circulaire verpakkingen, profiteert van een groen imago en voldoet aan de marktverwachtingen, een niet te onderschatten competitief voordeel.
Dit blijkt ook uit de grote interesse van verschillende sectorinitiatieven: in Vlaanderen loopt onder begeleiding van VIL en Valipac het project Less Transport Packaging (STRAP) om bedrijven te ondersteunen bij hun zoektocht naar alternatieve, duurzame transportverpakkingen.(6) Samenwerking doorheen de keten staat daarbij centraal: leveranciers, verladers en logistiek zoeken gezamenlijk naar nieuwe concepten zoals modulaire herbruikbare kratten, slimme retoursystemen en innovatieve wikkels. Andere noemenswaardige initiatieven zijn het recent afgesloten project Green Deal Anders Verpakt rond herbruikbare B2C verpakkingen(7) en het Nederlandse RePHLA project over herbruikbare verpakkingen voor grote en kleine huishoudtoestellen.(8)
De projecten tonen dat de industrie beseft dat ze voor een grote verschuiving staat waarbij iedereen zal moeten bijdragen om de PPWR-doelen te halen. Uiteindelijk is het een uitnodiging tot innovatie. Wie nu actie onderneemt en investeert in circulaire oplossingen, plukt daar straks de vruchten van.
Herbruikbare palletwikkels als concrete oplossing
Een opvallend voorbeeld van de transitie in B2B-transportverpakkingen is de opkomst van herbruikbare palletwikkels. Palletwikkels – meestal rekfolie – worden traditioneel na éénmalig gebruik weggegooid en vormen een aanzienlijk deel van het logistieke verpakkingsafval, zo’n halve kilogram per pallet – of ruim meer dan 130 miljoen kg in België, Nederland en Frankrijk. Voor dit type tertiaire verpakking legt de PPWR voor het eerst druk op hergebruik. Bedrijven worden geacht alternatieven te implementeren, al is erkend dat vandaag een direct werkbaar alternatief niet overal voorhanden is. De eisen voor herbruikbare palletwikkels worden mogelijk licht bijgestuurd als uitkomst van een haalbaarheidsstudie door de Europese Commissie. Maar – en dit is cruciaal – een mogelijk aanpassing doet niets af aan de duidelijke richting: ook voor palletstabilisatie zal men moeten evolueren naar herbruikbare, circulaire oplossingen.
Met return2sender mikken wij net op dát uitdagende deel, namelijk herbruikbare palletwikkels beschikbaar maken die eenvoudig zijn in gebruik, die ladingen uitstekend zekeren en die bedrijven in staat stellen om te voldoen aan PPWR en CO2 doelstellingen (9).
Eenvoudig is het niet, maar de eerste resultaten zijn in ieder geval veelbelovend: experts en gebruikers prijzen het gebruiksgemak, de onverwacht hoge ladingszekerheid en een haalbare oplossing waarmee ze eindelijk van die plastic afval verlost zijn. De vermindering van meer dan 95% CO₂ emissie is daarmee mooi meegenomen.
Zoals hierboven besproken, past dit naadloos in the bigger picture van de European Green Deal, de Circular Economy Action Plan, de Packaging and Packaging Waste Regulation en alle toekomstige initiatieven die inzetten op circulaire economie en vermindering van milieu-impact.
"Wij zijn bijzonder trots op Europa's voortrekkersrol. Het motiveert ons des te meer om actief bij te dragen aan het economisch model van de toekomst."
Bronnen
[1] Verordening (EU) 2025/40 van het Europees Parlement en de Raad van 19 december 2024 betreffende verpakkingen en verpakkingsafval, tot wijziging van Verordening (EU) 2019/1020 en Richtlijn (EU) 2019/904, en tot intrekking van Richtlijn 94/62/EG, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=OJ:L_202500040
[2] Circular economy - European Commission, https://environment.ec.europa.eu/topics/circular-economy_en
[3] Circular Economy Action Plan, https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular-economy-action-plan_en
[4] Packaging waste - European Commission, https://environment.ec.europa.eu/topics/waste-and-recycling/packaging-waste_en
[5] European Parliament approves the provisional agreement on packaging waste regulation - Reloop
[6] Less Transport Packaging, STRAP project, https://vil.be/project/strap-less-transport-packaging/
[7] Green Deal Anders Verpakt, https://www.greendealandersverpakt.be/
[8] RePHLA project, https://www.seariousbusiness.com/replha
[9] return2sender ontwikkelt PPWR-proof alternatief voor palletwikkels met steun van Vlaamse overheid,
https://warehouselogistiek.eu/algemeen/return2sender-ontwikkelt-ppwr-proof-alternatief-voor-palletwikkels-met-steun-van-vlaamse-overheid/
